دانش امروزی تغذیه ناسالم، فعالیت ناکافی بدن، مصرف سیگار و الکل، به‌کارگیری روش‌های نادرست مقابله با استرس و هیجانات را از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک ناسالم زندگی می داند که در ابتلا به بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان و سایر بیماریهای غیرواگیرموثر است.
یکی از موضوعاتی که در طب ائمه هدی (ع) مورد اشاره قرار گرفته راههای تقویت و استحکام استخوانهای بدن است. مطابق آموزه های پزشکی ائمه (ع)، انسان دارای دوازده اندام اصلى ، 246 استخوان و سیصد و شصت رگ است. مواد غذایی مختلفی هم وجود دارد که به تقویت و استحکام استخوانها برای تامین سلامتی بدن کمک می کند.(1)
امام رضا (ع) در مورد حفظ توان استخوانها و جلو گیری از پیر شدن آنها خوردن باقلا را مفید می دانند. آن حضرت می فرماید: اَکْلُ الباقِلّى یُمَخِّخُ السّاقَینِ وَ یَزیدُ فِى الدِّماغِ وَ یُوَلِّدُ الدَّمَ الطَّرىَّ؛ خوردن باقلا، مایه تقویت مغز استخوانهاى ساق پا مىشود، توان مغز را افزون مىسازد و خون تازه تولید مىکند. (2)
در روایتی دیگر امام رضا (ع) برای بهبود وضعیت استخوانها استفاده از برگ چغندر را توصیه کرده اند. احمد بن محمّد بن ابى نصر می گوید که امام رضا علیهالسلام به من فرمود: «اى احمد! میل تو به سبزىها چگونه است؟». گفتم : همه را دوست دارم. فرمود : «اگر چنین است ، بر تو باد چغندر ؛ چرا که بر ساحل فردوس مىروید . در آن ، شفاى هر دردى است ، استخوان را درشت مىکند و گوشت مىرویانَد» .
این امام رئوف علیه السلام همچنین در سفارشی دیگر برای تقویت بنیه استخوانی می فرماید : هیچ چیز مانند برگ چغندر برای شخص مبتلا به درد سینه مفید نیست . چغندر- منظور برگ آن است – جذام را ریشه کن می کند ، موجب سفت شدن استخوان ها می گردد ، گوشت را می رویاند ، عقل را قوی و خون را تصفیه می کند و بیمار را به خواب راحت فرو می برد .
امام رضا (ع) در بیانی دیگر درخت انجیر را شبیه ترین گیاهان به گیاهان بهشتی دانسته اند و در خواص اعجاب انگیز این میوه بهشتی در تقویت استخوانهای بدن می فرماید: انجیر رطوبت بدن را از بین می برد و استخوان را محکم کرده و مو را بر بدن می رویاند و درد را از بین می برد و با وجود انجیر نیازی به دارو نیست.(3)
امام رضا (ع) همچنین در سفارشی دیگر در این زمینه می فرماید : آب گرم ، چنانچه آن را هفت جوش بجوشانى و از ظرفى به ظرف دیگردرآورى ، تب را مىبَرَد و نیرو را به ساق پاها و قسمت پایینتر از مچ ، سرازیر مىکند .
و براى کمردرد هم احمد بن محمّد بن ابىنصر به نقل از امام رضا علیهالسلام می گوید : اَلْحِمَّصُ جَیِّدٌ لِوَجَعِ الظَّهْرِ؛ نخود براى کمر درد مفید است. [درباره ایشان (امام رضا علیهالسلام) نیز نقل کرده است که] او پیش وپس از غذا ، آن را مىطلبید.(4)
در توصیه های پزشکی سایر ائمه علیهم السلام هم مطالبی در این باره دیده می شود. در روایتی آمده است که مردى به امام ششم گفت : فدایت شوم ! من در بدنم احساس ضعف مىکنم. امام علیهالسلام به او فرمود : «بر تو باد شیر ؛ چرا که گوشت مىرویاند و استخوان را استحکام مىبخشد».(5)
و به طور کلی در سفارشات امام رضا علیه السلام تمامی موادی که در خون سازی بدن تأثیر دارند در تقویت استخوان و افزایش نیرومندی بدن هم تأثیرگذارند. میوه هایی همچون انار، زیتون، آلو و سنجد را امام رضا علیه السلام در این زمینه توصیه کرده اند. در باره خواص اعجاب انگیز سنجد به نقل از امام ششم آمده است که گوشت سنجد، موجب رویش گوشت ، استخوانش ، موجب رویش استخوان ، و پوستش موجب رویش پوست است.(6)
پانوشتها:
1. بحارالا نوار: ج 47، ص 218، به نقل از مناقب ابن شهرآشوب : ج 3، ص 379.
2. کافى، ج 6، ص 344، ح 1
3. مکارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 376 ، حدیث 1252
4. کافى، ج 6، ص 343، ح 4
5. المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 292 ، حدیث 1961
6. مکارم الاخلاق، ص 176
